Praktyka pokazuje, że osobami które najczęściej wykorzystują informacje poufne na szkodę pracodawcy, są pracownicy. Jak zatem wygląda sytuacja prawna pracodawcy?
Poniżej przedstawiam kilka poziomów ochrony informacji, które wyodrębniłem z uwagi na ich skuteczność dla pracodawcy. Im poziom wyższy, tym lepszy. Jak zwykle, wzrastający poziom ochrony wynika z podwyższonej staranności pracodawcy, w tym zwłaszcza rodzaju umów, które podpisał z pracownikiem.
Jak sądzisz, na jakim poziomie ochrony informacji znajduje się Twoja firma?
Poziom pierwszy – nie zrobiłeś nic
Podpisałeś tylko
umowę o pracę i jesteś zadowolony. Powiem tak. Ty to jesteś luzak!
Ale ok, nie jesteś sam. Jesteś w naprawdę licznym towarzystwie pracodawców, którym pracownicy są wdzięczni za taką szczodrość.
Nie oznacza to jednak, że nie jesteś chroniony. Po prostu podlegasz ochronie wynikającej z Kodeksu pracy. Wbrew obiegowym opiniom, nie jest aż tak źle. W czasie trwania stosunku pracy, z samego tylko faktu bycia pracownikiem, pracownik zobowiązany jest:
a) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz
b) zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (art. 100 § 2 pkt. 4 k.p.).
Są to podstawowe obowiązki pracownika. Istnieją one niezależnie od tego, czy podpisano z nim jakąkolwiek inną umowę.
Musisz jednak uwzględnić jedną bardzo ważną kwestię. Ochrona ta obowiązuje tak długo, jak długo pracownik jest pracownikiem. Czyli wygasa z chwilą rozwiązania umowy o pracę. Od chwili rozwiązania umowy o pracę pracownik może wykorzystywać informacje stanowiące o twojej przewadze konkurencyjnej – dane klientów, dostawców, ceny, technologię, itp. Już od następnego dnia może być twoim konkurentem na sto procent, bez żadnych ograniczeń (zakładamy, że nie podpisałeś umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy). Jeżeli zrobi to wcześniej, ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą. Więcej na ten temat możesz przeczytać w innym wpisie na moim blogu.
Samo tylko podpisanie umowy o pracę nie powoduje powstania prawa tajemnicy przedsiębiorstwa. Być może masz tajemnicę przedsiębiorstwa, ale wynika to z dodatkowych działań, o których niżej.
Poziom drugi
Podjąłeś działania w celu zachowania poufności informacji, które mają wartość dla twojej firmy, ale nie podpisałeś umów o zachowaniu poufności. Przykładowo, poinformowałeś pracowników o tym, że jakieś informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa i zastosowałeś uzasadnione w danych okolicznościach działania w celu zachowania poufności informacji (więcej na temat racjonalnych działań w celu zachowania poufności informacji i relatywnej tajemnicy możesz przeczytać w tym wpisie). Nie podpisałeś jednak z pracownikami umów o zachowaniu poufności. Jeżeli działania są odpowiednie do rodzaju informacji, masz prawo tajemnicy przedsiębiorstwa.
Co to oznacza?
Oznacza to, że pracownik zobowiązany jest do zachowania informacji w tajemnicy w czasie trwania umowy o pracę oraz dodatkowo przez okres 3 lat od ustania zatrudnienia. Nie może w tym czasie tych informacji wykorzystywać, ujawniać lub przekazywać osobom trzecim.
Trzy lata w odniesieniu do niektórych informacji to trochę mało. Na przykład informacje techniczne lub technologiczne (tzw. know-how) albo receptury czy dane o dostawcach, mogą mieć dłuższy okres ważności.
Poziom trzeci
Poza działaniami o których mowa wyżej, podpisałeś z pracownikiem umowę o zachowaniu poufności.
Co to oznacza?
W takiej umowie możesz wydłużyć okres związania tajemnicą przedsiębiorstwa ponad trzy lata, a nadto możesz wprowadzić karę umowną za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa po ustaniu stosunku pracy.
Więcej na ten temat możesz przeczytać na moim blogu w artykule pod tytułem „6 wskazówek, jak powinna wyglądać dobra umowa o zachowaniu poufności”.
Poziom czwarty
Ten poziom ochrony informacji masz wtedy, gdy poza opisanymi wyżej działaniami wprowadziłeś w swojej firmie politykę ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa.
Jest to coś znacznie więcej, niż tylko podpisanie umów o zachowaniu poufności. To system ochrony informacji biznesowych służący identyfikacji i ochronie informacji decydujących o przewadze konkurencyjnej firmy.
W ramach tego systemu mieści się również szkolenie pracowników oraz podpisywanie umów o zakazie konkurencji, w czasie i po ustaniu stosunku pracy. To, czy, z kim i na jakich warunkach należy podpisać umowę o zakazie konkurencji, zależy od oceny pracodawcy. Warto jednak pamiętać, że umowa o zakazie konkurencji nie zastąpi umowy o zachowaniu poufności. Są to dwa uzupełniające się narzędzia.
Więcej na temat polityki ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa możesz przeczytać w tym wpisie.
Poziom piąty
Jest to najwyższy poziom ochrony informacji w firmie. Osiągniesz go wtedy, gdy polityka ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa, o której mowa w poziomie czwartym, nie trafi do szuflady, lecz stanie się stałym elementem kultury organizacyjnej firmy.
Gdy pracownicy są świadomi potrzeby ochrony informacji, które stanowią o przewadze konkurencyjnej firmy. Gdy chronią je nie dlatego, że ktoś kazał im to robić, ale dlatego, że wiedzą, iż ujawnienie informacji konkurencji spowoduje wymierne straty dla firmy oraz dla nich samych. Nic tak nie jednoczy, jak wspólnota interesów. Sukces osiągniesz dopiero wtedy, gdy pracownicy będą wiedzieli, że ochrona tajemnic przedsiębiorstwa leży w ich interesie. Wymaga to pracy u podstaw, informowania, uświadamiania oraz szkoleń dla pracowników. Jest to jednak możliwe. Wiem, gdyż wielokrotnie widziałem takie firmy.
Mam nadzieję, że zachęciłem Cię do sprawdzenia, na jakim poziomie ochrony informacji znajduje się Twoja firma. O tym, jak podwyższyć poziom ochrony informacji w swojej firmie, możesz przeczytać w innych wpisach na moim blogu.
Potrzebujesz pomocy prawnej? Skontaktuj się ze mną:
e-mail: [email protected]
tel.: + 48 662 050 782
