Tajemnica przedsiębiorstwa a zakaz konkurencji

W praktyce przedsiębiorcy często mylą zakaz konkurencji z tajemnicą przedsiębiorstwa. Mimo że obie instytucje służą ochronie przewagi konkurencyjnej przedsiębiorcy, to jednak istotnie różnią się od siebie.

Zakaz konkurencji oznacza zakaz zajmowania się interesami konkurencyjnymi. Chroni przedsiębiorcę przede wszystkim przed przejęciem klienteli przez osobę, która jest zobowiązana do powstrzymania się od działalności konkurencyjnej. Nie zapewnia jednak bezpieczeństwa informacji.

Zakaz konkurencji chroni informacje niejako przy okazji, w takim zakresie, w jakim ich wykorzystanie stanowi wykonywanie działalności konkurencyjnej. Nie obejmuje jednak obowiązku zachowania wartościowych informacji gospodarczych w poufności, zarówno w czasie jego trwania jak i po jego ustaniu.

Jeżeli zatem informacje nie są chronione z mocy prawa, jak na przykład tajemnica bankowa, ubezpieczeniowa, zawodowa, państwowa lub patent, to mogą być objęte ochroną tylko jako tajemnica przedsiębiorstwa.

Posłuchaj podcastu: 5 różnic pomiędzy tajemnicą przedsiębiorstwa a zakazem konkurencji

W wyjątkowych sytuacjach wykorzystanie informacji nie stanowiących tajemnicy przedsiębiorstwa, w razie naruszenia dobrych obyczajów w obrocie gospodarczym, w tym na przykład obowiązku lojalności wobec pracodawcy, zleceniodawcy lub kontrahenta, stanowić może czyn nieuczciwej konkurencji, inny niż naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa. Zgodnie bowiem z art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, dalej UZNK, czynem nieuczciwej jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.

Tajemnica przedsiębiorstwa to nieujawnione do wiadomości publicznej informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności (art. 11 ust. 1 i 4 UZNK). Przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej jest zakazane i stanowi czyn nieuczciwej konkurencji.

Należy zatem pamiętać, że zakaz konkurencji nie oznacza zakazu naruszania tajemnicy przedsiębiorstwa, a obowiązek zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa nie oznacza zakazu konkurencji.

Świadomość tych różnic jest bardzo cenna, gdyż pozwala na stosowanie zakazu konkurencji lub tajemnicy przedsiębiorstwa z pełnym rozeznaniem. Przykładowo, w niektórych wypadkach można zrezygnować z umowy o zakazie konkurencji po rozwiązaniu umowy o pracę, która wiąże się z obowiązkiem płacenia na rzecz pracownika odszkodowania, i poprzestać na ochronie wynikającej z tajemnicy przedsiębiorstwa. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z wad i zalet takiego rozwiązania.

Zakaz konkurencji

Zakaz konkurencji może wynikać z ustawy albo z umowy pomiędzy zainteresowanymi podmiotami.

Przykładami ustawowych zakazów konkurencji są zakazy obowiązujące wspólników spółek jawnych, partnerskich i komandytowych (art. 56, 89 i 103 k.s.h.)  oraz członków zarządu spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych (art. 211 i 380 k.s.h.).

Przykładami umownych zakazów konkurencji są umowy o zakazie konkurencji zawierane z pracownikiem w czasie i po rozwiązaniu umowy o pracę (art. 101¹ do 101³ k.p.), z agentem (art. 764⁶ k.c.), zleceniobiorcą czy kontrahentem (art. 353¹ k.c.). Każdy z tych zakazów charakteryzuje się swoją specyfiką i ograniczeniami.

Zakaz konkurencji zawsze jest ograniczony terminem. Wygasa z chwilą zaprzestania pełnienia funkcji, z którą przepisy wiążą taki zakaz, albo w terminie wynikającym z umowy o zakazie konkurencji. Jeżeli umowa o zakazie konkurencji na to pozwala, w niektórych wypadkach można zakaz konkurencji wypowiedzieć.

Tajemnica przedsiębiorstwa

Tajemnicą przedsiębiorstwa są nieujawnione do wiadomości publicznej informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności (art. 11 ust. 1 i 4 UZNK).

W przeciwieństwie do zakazu konkurencji, prawo tajemnicy przedsiębiorstwa jest bezterminowe i trwa tak długo, jak informacja posiada wartość gospodarczą i jest poufna. Utrata przez informację wartości gospodarczej lub przymiotu poufności powoduje, że z mocy prawa informacja ta przestaje być tajemnicą przedsiębiorstwa.

Jedyny wyjątek od zasady bezterminowości tajemnicy przedsiębiorstwa, który na dodatek można usunąć, dotyczy osób, które świadczyły pracę na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego. Zgodnie z art. 11 ust. 2 UZNK osoby te są związane prawem tajemnicy przedsiębiorstwa przez okres trzech lat od jego ustania, chyba że umowa stanowi inaczej albo ustał stan tajemnicy.

W celu zapobieżenia utracie prawa tajemnicy po upływie trzech lat należy zadbać, by w umowie z pracownikiem lub osobą, która świadczyła pracę na podstawie innego stosunku prawnego (np. umowa zlecenia, o dzieło), znalazł się odpowiedni zapis.

Podsumowując niniejszy wpis należy zapamiętać, że obowiązek zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa nie oznacza zakazu konkurencji, a brak zakazu konkurencji nie oznacza zwolnienia z tajemnicy przedsiębiorstwa. Niewątpliwie jednak zastosowanie obu omawianych instytucji zabezpieczy prawnie przedsiębiorcę przed utratą przewagi konkurencyjnej na rzecz byłych pracowników oraz konkurentów.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skontaktuj się ze mną:

e-mail: [email protected]