Zmiana ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Implementacja Dyrektywy UE dotyczącej tajemnicy przedsiębiorstwa

Niedawno, 4 września 2018 r., weszła w życie zmiana ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, implementująca do polskiego prawa Dyrektywę UE dotyczącą tajemnicy przedsiębiorstwa i know-how.
Przeczytaj też: Dyrektywa UE dotycząca tajemnicy przedsiębiorstwa i know-how

Celem zmian jest wprowadzenie w Unii Europejskiej wspólnego, minimalnego poziomu ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa, a także, co się często podkreśla, wzmocnienie ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa.

Czy to się udało, zobaczymy. Dotychczasowe przepisy wcale nie były takie złe. Problem z tajemnicą przedsiębiorstwa nie polega na słabych przepisach, ale na tym, że przedsiębiorcy ich nie wykorzystują. Jakiekolwiek by te przepisy nie były. Generalnie obowiązuje tutaj zasada „mądry Polak po szkodzie”.

Jakie zatem zmiany wprowadza nowelizacja ustawy o zwalczeniu nieuczciwej konkurencji (UZNK)?

 

Pod tym artykułem znajdziesz link do nowej ustawy, natomiast poniżej opisuję pokrótce te zmiany.

1. Nowa definicja tajemnicy przedsiębiorstwa

Nowa definicja niewiele odbiega od poprzedniej, warto jednak zwrócić uwagę, że obecnie przedsiębiorca powinien dochować należytej staranności przy podejmowaniu działań w celu zachowania poufności informacji.

Dotychczas wystarczyły działania niezbędne w celu zachowania poufności informacji. Dopiero orzecznictwo sądów pokaże, czy w kontekście tajemnicy przedsiębiorstwa istnieje różnica pomiędzy „należytą starannością” a działaniami „niezbędnymi”. Powszechne jest jednak zapatrywanie, że poprzeczka dla przedsiębiorców została podwyższona.

Przeczytaj też artykuł, w którym dokładnie opisuję, co oznacza Tajemnica przedsiębiorstwa.

Art. 11 ust. 2 UZNK

Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.

2. Nowa definicja czynu nieuczciwej konkurencji naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa

Czynem nieuczciwej konkurencji jest obecnie ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, o ile jest bezprawne.

Sama zmiana opisu czynu nieuczciwej konkurencji jest nieistotna, ale nabiera ona znaczenia w powiązaniu tym, czego ustawa nie uznaje za bezprawne ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie tajemnicy przedsiębiorstwa. W szczególności mam tu na myśli dozwolone nabycie cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa, czasami nazywane też inżynierią wsteczną, a także dozwolone wykorzystanie z uwagi na interes publiczny lub swoboda wypowiedzi (art. 11 ust. 7 i 8 UZNK). Piszę o tym niżej.

Art. 11 ust. 1 UZNK

Czynem nieuczciwej konkurencji naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.

3. Usunięcie trzyletniego okresu przestrzegania tajemnicy przedsiębiorstwa w relacjach z pracownikami

W nowym art. 11 UZNK nie ma przepisu, który ograniczałby czas trwania tajemnicy przedsiębiorstwa w relacjach pracowniczych.

Oznacza to, że obecnie w relacjach pracownikami i osobami świadczącymi pracę na innej podstawie prawnej niż umowa o pracę, czas trwania tajemnicy przedsiębiorstwa podlega ogólnym zasadom.

Informacja tak długo jest tajemnicą przedsiębiorstwa, jak długo spełnia wszystkie trzy przesłanki wymagane przez prawo.

Będzie tak pod warunkiem, że sami nie ograniczyliśmy tego umownie. Warto przejrzeć firmowe dokumenty, by sprawdzić, czy nie zawierają dotychczas obowiązującego terminu.

4. Bezprawne pozyskanie tajemnicy przedsiębiorstwa

Art. 11 ust. 3 UZNK

Pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i wynika z nieuprawnionego dostępu, przywłaszczenia, kopiowania dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji, plików elektronicznych obejmujących te informacje lub umożliwiających wnioskowanie o ich treści.

5. Bezprawne wykorzystanie lub ujawnienie tajemnicy przedsiębiorstwa

Art. 11 ust. 4 UZNK

Wykorzystanie lub ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i narusza obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania wynikający z ustawy, czynności prawnej lub z innego aktu albo gdy zostało dokonane przez osobę, która pozyskała te informacje, dokonując czynu nieuczciwej konkurencji

6. Odpowiedzialność osoby, która w dalszej kolejności weszła w posiadanie tajemnicy przedsiębiorstwa

Art. 11 ust. 5 UZNK

Ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie, informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji także wówczas, gdy w chwili ich ujawnienia, wykorzystania lub pozyskania osoba wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć, że informacje zostały pozyskane bezpośrednio lub pośrednio od tego, kto wykorzystał lub ujawnił je w okolicznościach określonych w ust. 4.

7.    Produkcja, oferowanie, wprowadzanie do obrotu, przywóz, wywóz i przechowanie towarów przy wykorzystaniu tajemnicy przedsiębiorstwa

Art. 11 ust. 6 UZNK

Wykorzystywanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa polegające na produkowaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu, a także przywozie, wywozie i przechowywaniu w tych celach towarów stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli:

• osoba dokonująca wskazanej czynności wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć o tym, że
  właściwości towarów, w tym estetyczne lub funkcjonalne, proces ich wytwarzania lub zbywania zostały w znacznym stopniu ukształtowane w następstwie
  wykorzystania lub ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa, stanowiącego czyn nieuczciwej konkurencji (dokonany w okolicznościach określonych w art. 11 ust. 4 UZNK).

8. Brak naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa – dozwolona inżynieria zwrotna (reverse engineering) i jej granice

Samodzielne dochodzenie do takich samych wniosków, jak inny przedsiębiorca, w tym w szczególności inżynieria wsteczna, jest powszechnym zjawiskiem w obrocie gospodarczym. Często podczas takiej inżynierii wstecznej dochodzi do odkrycia cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa.

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przewiduje sytuacje, w których samodzielne pozyskanie cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa nie stanowi tajemnicy przedsiębiorstwa.

Art. 11 ust. 7 UZNK

Pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, jeżeli:

• nastąpiło w wyniku niezależnego odkrycia lub wytworzenia albo obserwacji, badania, rozłożenia na części, testowania przedmiotu dostępnego publicznie
• lub posiadanego zgodnie z prawem przez osobę, która pozyskała informacje i
• której uprawnienie do pozyskania informacji nie było ograniczone w chwili ich pozyskania.

 9. Brak naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa – Sygnaliści (Whistleblowers), interes publiczny, swoboda wypowiedzi, związki zawodowe

Art. 11 ust. 8 UZNK

Ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, gdy:

• nastąpiło w celu ochrony uzasadnionego interesu chronionego prawem,
• w ramach korzystania ze swobody wypowiedzi lub w celu ujawnienia nieprawidłowości, uchybienia, działania z naruszeniem prawa dla ochrony interesu publicznego, lub gdy
• ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa wobec przedstawicieli pracowników w związku z pełnieniem przez nich funkcji na podstawie przepisów prawa było niezbędne dla prawidłowego wykonywania tych funkcji.

10. Obowiązek podania wyroku do wiadomości publicznej

Art. 18 ust. 3 UZNK

W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa sąd, na wniosek uprawnionego, może zobowiązać pozwanego do podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku, w oznaczony sposób i w oznaczonym zakresie, jeżeli jest to uzasadnione ze względu na okoliczności dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, w szczególności sposób dokonania czynu, wartość informacji, których dotyczył czyn, skutek czynu oraz prawdopodobieństwo dokonania czynu nieuczciwej konkurencji w przyszłości, a w przypadku, jeżeli pozwanym jest osoba fizyczna – jeżeli dodatkowo nie sprzeciwia się temu uzasadniony interes pozwanego, w szczególności wzgląd na ochronę jego dóbr osobistych.

Sposób i zakres podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku nie może prowadzić do ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa.

 11. Obowiązek zapłaty na rzecz poszkodowanego stosownego wynagrodzenia – na wniosek pozwanego

W razie sporu sąd zamiast żądania zaniechania niedozwolonych działań (art. 18 ust. 1 pkt. 1 UZNK) lub usunięcia skutków niedozwolonych działań (art. 18 ust. 1 pkt. 1 UZNK) lub żądania orzeczenia o wyrobach, opakowaniach, itd. (art. 18 ust. 1 pkt. 1 UZNK), będzie mógł przyznać powodowi stosowne wynagrodzenie za korzystanie z tajemnicy przedsiębiorstwa, do czasu ustania stanu tajemnicy.

Możliwe to będzie tylko na wniosek pozwanego, w konkretnych warunkach, podanych w nowym przepisie art. 18 ust. 3 UZNK.

Art. 18 ust. 4 UZNK

W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa sąd, zamiast uwzględnienia żądania określonego w ust. 1 pkt 1 lub 2 lub ust. 2, może, na wniosek pozwanego, zobowiązać go do zapłaty na rzecz powoda stosownego wynagrodzenia, w wysokości nie wyższej niż wynagrodzenie, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z informacji, przez czas nie dłuższy niż do ustania stanu tajemnicy, jeżeli:

1) pozwany w chwili wykorzystywania lub ujawniania informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie wiedział ani przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć, że informacje te pozyskano od osoby, która je wykorzystała lub ujawniła w okolicznościach określonych w art. 11 ust. 4;

2) uwzględnienie żądania, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, spowodowałoby dla pozwanego niewspółmierne szkody;

3) zobowiązanie do zapłaty wynagrodzenia nie narusza uzasadnionego interesu powoda

12. Obowiązek zapłaty na rzecz poszkodowanego stosownego wynagrodzenia za korzystanie z tajemnicy przedsiębiorstwa – na wniosek powoda

Art. 18 ust. 5 UZNK

W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa uprawniony może żądać, zamiast odszkodowania określonego w ust. 1 pkt 4 (tj. żądanie naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych), naprawienia szkody przez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.

13. Okres przedawnienia roszczeń w razie popełnienia przestępstwa

Standardowo okres przedawnienia roszczeń o naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa wynosi trzy lata od dnia dowiedzenia się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Zmiany następują w zakresie, w jakim naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa stanowi jednocześnie przestępstwo.

Art. 20 ust. 4 UZNK

Jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji polegający na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa stanowi jednocześnie zbrodnię albo występek, art. 442¹ § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny nie stosuje się. W takim przypadku termin przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody nie może skończyć się później niż z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa.

14. Nowe przestępstwo – odpowiedzialność karna za ujawnienie lub wykorzystanie tajemnicy przedsiębiorstwa uzyskanej podczas procesu

W art. 23 UZNK przewidziane były dotychczas dwa przestępstwa naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa. Omawianą ustawą dodano ust. 3 z nowym przestępstwem, penalizującym ujawnienie lub wykorzystanie informacji, o których sprawca dowiedział się podczas postępowania cywilnego.

Art. 23 ust. 3 UZNK

Karze określonej w ust. 1 podlega, kto ujawnia lub wykorzystuje informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, z którą zapoznał się, biorąc udział w rozprawie lub w innych czynnościach postępowania sądowego dotyczącego roszczeń z tytułu czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa albo przez dostęp do akt takiego postępowania, jeżeli w postępowaniu tym została wyłączona jawność rozprawy.

15. Kaucja na zabezpieczenie roszczeń pozwanego i innych osób w procesie cywilnym

W Kodeksie postępowania cywilnego rozszerzono katalog osób, których interes chroni kaucja złożona przez powoda. Dotychczas kaucja chroniła wyłącznie interes pozwanego. Nowy przepis pozwala na zaspokojenie się z kaucji również innym osobom niż pozwany, jeżeli są one dotknięte wykonaniem postanowienia o zabezpieczeniu.

Art. 739 § 1 k.p.c.  

Wykonanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia sąd może uzależnić od złożenia przez uprawnionego kaucji na zabezpieczenie roszczeń obowiązanego lub, stosownie do okoliczności, innych osób, powstałych w wyniku wykonania postanowienia o zabezpieczeniu. Z kaucji tej będzie przysługiwało obowiązanemu lub, stosownie do okoliczności, innym osobom dotkniętym wykonaniem postanowienia o zabezpieczeniu pierwszeństwo zaspokojenia przed innymi należnościami zaraz po kosztach egzekucyjnych.

16. Kaucja pozwanego na zabezpieczenie roszczeń powoda w razie dalszego naruszania tajemnicy przedsiębiorstwa w czasie procesu

Jest to nowa postać kaucji, która będzie mogła być zastosowana tylko wtedy, gdy sąd zakaże pozwanemu korzystania z tajemnicy przedsiębiorstwa na czas procesu. W takiej sytuacji pozwany może wnieść o to, by mógł dalej korzystać z tajemnicy przedsiębiorstwa, pod warunkiem jednak, że złoży odpowiednią kaucję, która zabezpieczy szkodę powoda, która może powstać w związku z tym dalszym korzystaniem z tajemnicy przedsiębiorstwa.

Art. 755¹. k.p.c.

W sprawach dotyczących roszczeń z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji polegających na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa, w których udzielono zabezpieczenia polegającego na ustanowieniu zakazów, nakazów lub zajęciu rzeczy ruchomych, mającego na celu zaprzestanie wykorzystywania tajemnicy przedsiębiorstwa, sąd może, na wniosek obowiązanego, zamiast tych środków nakazać obowiązanemu złożenie na rachunek depozytowy Ministra Finansów odpowiedniej sumy pieniężnej dla zabezpieczenia roszczeń uprawnionego z tytułu dalszego wykorzystywania tajemnicy przedsiębiorstwa. Postanowienie może zapaść tylko po przeprowadzeniu rozprawy.

17. Przepisy przejściowe

Warto pamiętać, że nowy art. 11  UZNK stosuje się do oceny stanów faktycznych zaistniałych po  jego wejściu w życie. Oznacza to, że dotychczasowe sprawy ocenia się według starych przepisów, a nowe mają zastosowanie dopiero na przyszłość.

Nieco inaczej wygląd to w odniesieniu do zmian Kodeksu postępowania cywilnego. Stosuje się także do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy (art. 15 ustawy z dnia 5 lipca 2018 r.).

Jak widzisz, zmian jest dużo. Będę je dokładniej opisywał w następnych wpisach. Zapraszam też na szkolenie omawiające zmiany.

Rządowy projekt ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z uzasadnieniem

Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. Dz.U.2018.1637 z dnia 27 sierpnia 2018 r.