Tajemnica przedsiębiorstwa. Definicja ustawowa i praktyczne znaczenie

Tajemnica przedsiębiorstwa to informacje, które łącznie spełniają trzy przesłanki – mają wartość gospodarczą, są poufne i przedsiębiorca podjął wobec nich niezbędne działania w celu zachowania poufności.  

W praktyce tajemnica przedsiębiorstwa to poufna przewaga konkurencyjna firmy. Informacje, dzięki którym firma pozyskuje i utrzymuje klientów, tworzy konkurencyjne produkty i usługi, generalnie, zarabia pieniądze.

Chociaż każda firma może mieć tajemnicę przedsiębiorstwa, to nie każda ją ma. Problem polega na tym, że tajemnica przedsiębiorstwa nie powstaje „sama z siebie”, bez żadnej aktywności przedsiębiorcy. Żeby ją mieć, firmy muszą przejawić pewną aktywność, trochę się postarać.

Często okazuje się, że firma posiada wartościowe informacje, które są poufne, ale niestety nie podjęła wobec nich odpowiednich działań w celu zachowania ich poufności, a zatem nie stanowią on tajemnicy przedsiębiorstwa.

Bywa i tak, że o tym, jak dużą wartość mają niektóre informacje, przedsiębiorcy uświadamiają sobie dopiero wtedy, gdy wydarzy się coś złego. Najczęściej, gdy trafią one do ich konkurenta albo zostaną wykorzystane przez byłego pracownika.

Zapraszam więc do zapoznania się z artykułem, w którym opisuję, co to jest tajemnica przedsiębiorstwa.

Być może podejmiesz decyzję, że chcesz ją mieć w swojej firmie, albo chcesz wzmocnić jej ochronę.

W takim razie zapraszam oczywiście do kontaktu.

Zachęcam również do słuchania podcastu o tajemnicy przedsiębiorstwa. 

Podcast o tajemnicy przedsiębiorstwa

Definicja tajemnicy przedsiębiorstwa. Część pierwsza. Wartość gospodarcza informacji.

Tajemnica przedsiębiorstwa – definicja ustawowa

Zgodnie z prawem przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje, które łącznie spełniają trzy przesłanki:

– posiadają wartość gospodarczą – czyli są to informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub jakiekolwiek inne informacje posiadające wartość gospodarczą, jak na przykład informacje handlowe,

– są poufne – czyli jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób,

– oraz co do których podjęto odpowiednie działania w celu zachowania ich poufności – czyli o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.

Definicja tajemnicy przedsiębiorstwa zawarta jest w art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Jest to aktualna definicja, zgodna z Dyrektywą UE dotyczącą tajemnicy przedsiębiorstwa i know-how.

Przeczytaj też: Dyrektywa UE dotycząca tajemnicy przedsiębiorstwa i know-how.

Co zaliczamy do tajemnicy przedsiębiorstwa

Tajemnicą przedsiębiorstwa może być każda informacja, niezależnie od jej rodzaju, pod warunkiem, że spełnia powyższe trzy przesłanki, to jest ma wartość gospodarczą, jest poufna i przedsiębiorca podjął wobec niej racjonalne działania w celu zachowania poufności.

Nie musi to być informacja oryginalna lub skomplikowana. Zdaniem Sądu Najwyższego, może to być nawet informacja uznawana za prostą lub banalną, jeżeli tylko będzie spełniała powyższe przesłanki. [1]

Sądy bardzo poważnie podchodzą do wymogu łącznego spełniania wszystkich ustawowych przesłanek uznania informacji za tajemnicę przedsiębiorstwa. Jeżeli okaże się, że jedna z tych przesłanek nie jest spełniona, to informacja nie stanowi tajemnicy przedsiębiorstwa i każdy może z niej korzystać bez ograniczeń.

Tajemnicą przedsiębiorstwa są tylko informacje – w jakiejkolwiek postaci. Informacje mogą być zapisane na nośniku danych (notatki, wydruk, rysunek, fotografia, plik, zapis elektroniczny na dysku twardym, pamięci pendrive, e-mail, itp.), ale mogą to być też informacje niezapisane na żadnym nośniku, a jedynie zapamiętane.

Przeczytaj też: Przykłady tajemnic przedsiębiorstwa.

Wartość gospodarcza informacji

Wartość gospodarcza ma kluczowe znaczenie dla uznania jakiejś informacji za tajemnicę przedsiębiorstwa.

Nie można objąć tajemnicą przedsiębiorstwa informacji, które nie mają wartości gospodarczej, nawet jeżeli są poufne i podejmie się wobec nich działania w celu zachowania poufności.

Wartość gospodarcza informacji powinna występować obiektywnie. Subiektywne przekonanie przedsiębiorcy o wartości gospodarczej informacji jest niewystarczające.

Przyjmuje się, że informacja posiada wartość gospodarczą, jeżeli, np.:

– jej wykorzystanie przez innego przedsiębiorcę zaoszczędzi mu wydatków lub zwiększy zyski, pozwoli pozyskać nowych klientów itp. [2]

– jej bezprawne pozyskiwanie, wykorzystywanie lub ujawnianie może spowodować szkody dla interesów osoby, która zgodnie z prawem sprawuje nad nimi kontrolę, szkodząc jej naukowemu lub technicznemu potencjałowi, interesom gospodarczym lub finansowym, pozycji strategicznej lub zdolności do konkurowania. [3]

Wartość gospodarcza nie musi być znacząca, może być też aktualna lub potencjalna.[4]

Ustawa nie stawia wymogu, by informacja miała jakąś minimalną wartość. Wystarczy, że informacja ma znaczenie gospodarcze. Prawo nie wymaga również, by informacja miała jakieś praktyczne zastosowanie.

Co więcej, tajemnicą przedsiębiorstwa może być także informacja, która nie ma żadnego zastosowania. Przykładem jest tak zwane negatywne know-how, przez które należy rozumieć  wiedzę o negatywnych wynikach badań lub niepowodzeniach.

Informacja o tym, że jakieś rozwiązanie nie działa i jest ślepą uliczką, pozwala zaoszczędzić konkurencji czas i pieniądze na własne badania i poszukiwania dobrego rozwiązania. Niewątpliwie jest to informacja posiadająca wartość gospodarczą.

Przeczytaj też: Przykłady tajemnic przedsiębiorstwa.

Poufność informacji

Przez poufność należy rozumieć sytuację, w której informacje jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób.

Nie są poufne informacje powszechnie znane lub takie, o których treści każdy nimi zainteresowany może się legalnie dowiedzieć. [5]

Powszechna znajomość informacji albo co najmniej dostęp do niej osób, które specjalistycznie zajmują się tym rodzajem informacji, wyłącza możliwość uznania jej za tajemnicę przedsiębiorstwa. Wyjątek dotyczy kompilacji informacji powszechnie dostępnych, przy czym w tym wypadku chroniony jest szczególny zestaw informacji. Przykładem może być lista klientów, która składa się z informacji ogólnie dostępnych w Internecie.

Działania w celu zachowania poufności informacji

Warunkiem uznania informacji za tajemnicę przedsiębiorstwa jest, by przedsiębiorca podjął wobec tych informacji działania w celu utrzymania ich poufności przy zachowaniu należytej staranności (art. 11 ust. 2 UZNK). Dyrektywa UE dotycząca tajemnicy przedsiębiorstwa wymaga natomiast, by były to działania rozsądne w danych okolicznościach (art. 2 Dyrektywy UE).

Prawo nie precyzuje, o jakie działania chodzi. Wybór środków bezpieczeństwa należy do przedsiębiorcy.

Powinny to być działania „rozsądne w danych okolicznościach” i zmierzać do wyeliminowania możliwości dotarcia do informacji przez osoby trzecie w normalnym toku zdarzeń, bez konieczności podejmowania szczególnych starań.

Działania te powinny uwzględniać m.in. takie okoliczności, jak rodzaj informacji, wielkość przedsiębiorstwa, ilość i krąg osób, które mogą mieć do niej dostęp, sposób zapisu informacji, itp. W zależności od okoliczności i rodzaju informacji może się okazać, że należy przedsięwziąć większą liczbę zaawansowanych środków ostrożności.

Powinny to być działania prawne, organizacyjne i informatyczne. Niezbędnym działaniem jest poinformowanie pracowników i innych odbiorców informacji ich poufnym charakterze. Najlepiej w tym celu zawrzeć umowę o zachowaniu poufności.

Przeczytaj też:

Umowa o zachowaniu poufności (NDA). Wszystko co chcesz wiedzieć.

Umowa o zachowaniu poufności z pracownikiem – wzór do samodzielnego uzupełnienia.

Przykłady takich działań podaję w osobnym artykule.

Przeczytaj też: Działania w celu zachowania poufności informacji. Przykłady środków bezpieczeństwa.

Jakie informacje nie stanowią tajemnicy przedsiębiorstwa

Tajemnica przedsiębiorstwa nie obejmuje informacji nieistotnych, doświadczeń i umiejętności, które zostały zdobyte przez pracowników w trakcie prowadzenia normalnej pracy, a także informacji, które są powszechnie znane lub łatwo dostępne osobom z kręgów zajmujących się zwykle tym rodzajem informacji.

Jeżeli chcesz zabezpieczyć się przed wykorzystaniem tych informacji przez pracownika, byłego pracownika, zleceniobiorcę, kontrahenta z którym współpracujesz na umowie B2B, itp., powinieneś zawrzeć umowę o zakazie konkurencji.

Przeczytaj też:

Czy relacje z klientami i wiedza specjalistyczna stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa?

Umowa o zakazie konkurencji. Wszystko co chcesz wiedzieć.

Co daje tajemnica przedsiębiorstwa

Bez zgody uprawnionego do tajemnicy przedsiębiorstwa nikt nie może korzystać z jego tajemnicy przedsiębiorstwa, ujawniać jej lub pozyskiwać.

Jest to bardzo szeroki katalog uprawnień. Jak widzisz, jest analogiczny do tego, jaki daje prawo własności albo prawo autorskie.

Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa

Naruszeniem tajemnicy przedsiębiorstwa jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa. Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji (art. 11 ust. 1 u.z.n.k.). 

Jak długo trwa tajemnica przedsiębiorstwa

Tajemnica przedsiębiorstwa trwa tak długo, jak długo informacja spełnia wszystkie trzy ustawowe przesłanki do uznania jej za tajemnicę przedsiębiorstwa, czyli jest poufna, ma wartość gospodarczą i podjęto wobec niej racjonalne działania w celu zachowania poufności. Może trwać nawet przez czas niegraniczony.

Czas trwania obowiązku zachowania poufności może określać umowa pomiędzy uprawnionym do tajemnicy przedsiębiorstwa i jej odbiorcą. Z reguły jest to umowa o zachowaniu poufności, czyli NDA.

Kiedy informacja przestaje być tajemnicą przedsiębiorstwa

Informacja przestaje być tajemnicą przedsiębiorstwa, gdy przestanie spełniać chociaż jedną z ustawowych przesłanek istnienia tajemnicy przedsiębiorstwa, czyli:

– przestanie być poufna lub

– przestanie mieć wartość gospodarczą lub

– uprawniony nie będzie stosował wobec tej informacji racjonalnych działań w celu zachowania jej poufności.

Tajemnica handlowa

Tajemnica handlowa to w rzeczywistości tajemnica przedsiębiorstwa, tylko dotycząca kwestii handlowych.

Przeczytaj też: Tajemnica handlowa a tajemnica przedsiębiorstwa.

Co zrobić, by utworzyć tajemnicę przedsiębiorstwa

W celu utworzenia tajemnicy przedsiębiorstwa należy sprawić, by informacje, na których nam zależy, spełniały wszystkie trzy ustawowe przesłanki do uznania ich za tajemnicę przedsiębiorstwa, czyli były poufne, miały wartość gospodarczą, a także by podjęto wobec nich odpowiednie działania w celu zachowania ich poufności.

Przeczytaj też: Jak utworzyć tajemnicę przedsiębiorstwa.

Posłuchaj podcastu:  TP 004: Jak w 5 minut utworzyć w firmie tajemnicę przedsiębiorstwa

Jeżeli jesteś zainteresowany wdrożeniem tajemnicy przedsiębiorstwa, to zapraszam do kontaktu.

[1] Wyrok SN z 13.02.2014 r., V CSK 176/13, LEX nr 1441477, wyrok SA w Katowicach z 23.11.2012 r., V ACa 253/12, LEX nr 2671823.

[2] Wyrok WSA w Warszawie 4.04.2014 r., II SA/Wa 2406/13, LEX nr 1465528.

[3] Punkt 14 preambuły Dyrektywy Parlamentu Europejskiego I Rady (Ue) 2016/943 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem.

[4]  Wyrok NSA wyrok z 17.07.2017 r., II GSK 3485/15, LEX nr 2364581.

[5] Wyrok SN z 5.9.2001 r., I CKN 1159/00, OSNC 2002, Nr 5, poz. 67