Przejmowanie klientów przez byłego pracownika zdarza się w każdej branży. W tak zwanym realnym życiu sytuacje bywają bardzo różne. Czasami odchodzi jeden pracownik, ale za to dobry. Czasami odchodzi menadżer, członek zarządu albo wspólnik i za nim idą jego współpracownicy. Niezależnie od tego, jak ten proces przebiega, szkody związane z przejmowaniem klientów i pracowników zawsze są istotne.
Były pracownik podbiera przecież najbardziej opłacalnych klientów. Po co miałby brać tych gorszych? Wystarczy, zgodnie z zasadą Pareta, że przejmie 20% klientów, którzy odpowiadają za 80% zysku firmy. Widziałem sytuacje, w których doprowadziło to do upadku firmy.
Czy przejmowanie klientów jest zabronione? Czy można się przed tym zabezpieczyć? Czy można tym walczyć? No i wreszcie, czy można żądać odszkodowania za przejęcie klientów i kto jest odpowiedzialny za szkodę? Były pracownik, czy może również jego nowy pracodawca? Poniżej odpowiadam na te pytania.
Przejmowanie klientów przez pracownika
Zacznijmy od przejmowania klientów przez aktualnego pracownika, czyli takiego, z którym łączy nas jeszcze stosunek pracy. Tutaj pracownik ma najłatwiej. Przekierowuje zlecenia do firmy swojej żony, partnerki, znajomego, itp. Takie działania są niezgodne z prawem niezależnie od tego, czy mamy z tym pracownikiem podpisaną umowę o zakazie konkurencji lub o zachowaniu poufności, czy też mamy „czystą” umowę o pracę.
Wyprowadzanie na zewnątrz klientów pracodawcy stanowi naruszenie podstawowego obowiązku pracownika, czyli obowiązku dbania o dobro zakładu pracy i zachowania w poufności informacji, których ujawnienie może narazić pracodawcę na szkodę (art. 100 § 2 pkt. 4 k.p.). Zgodnie z zasadami Kodeksu pracy, za szkodę wyrządzoną w ten sposób pracownik ponosi odpowiedzialność bez ograniczeń, w pełnej wysokości. Firma, do której wyprowadza zlecenia, ponosi odpowiedzialność na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Przykłady takich spraw opisałem w tych artykułach:
Nieuczciwy pracownik. Podkradanie klientów, działanie na szkodę pracodawcy.
Odszkodowanie z przejęcie klientów przez pracownika, bez zakazu konkurencji.
Przejmowanie klientów przez byłego pracownika
Przejmowanie klientów jest nieuczciwe, jeżeli następuje na skutek naruszenia zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy albo na skutek czynu nieuczciwej konkurencji, w tym między innymi naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa i przejmowania pracowników.
Podbieranie klientów jest typowym czynem nieuczciwej konkurencji – zgodnie z art. 12 ust. 2 u.z.n.k. czynem nieuczciwej konkurencji jest nakłanianie klientów przedsiębiorcy do rozwiązania z nim umowy albo niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy.
Nie jest to jedyny czyn nieuczciwej konkurencji, ani nawet najczęstszy, który jest popełniany przy przejmowaniu klientów. Jeżeli już dochodzi do bezprawnego przejmowania klientów, to często były pracownik, menedżer, członek zarządu albo wspólnik, dopuszcza się łącznie kilku czynów nieuczciwej konkurencji, w tym na przykład narusza tajemnicę przedsiębiorstwa, nazywaną też tajemnicą handlową (art. 11 u.z.n.k.), rozpowszechnia nieprawdziwe informacje na temat naszej lub swojej firmy, wprowadza klientów w błąd (art. 14 u.z.n.k.) lub nakłania naszych pracowników do zmiany pracy (art. 12 ust. 2 u.z.n.k.).
Pokrzywdzona firma, na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, może żądać zaniechania takich działań, a jeżeli doprowadziły już do szkody, to również odszkodowania. Co istotne, może tego żądać od byłego pracownika oraz od jego nowego pracodawcy lub innego podmiotu, na rzecz którego ten były pracownik działał.
Oczywiście, najlepszym sposobem zabezpieczenia się przed przejmowaniem klientów jest zawieranie umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Nie każda firma stosuje jednak takie umowy. Zdarza się również, że jakiś pracownik, zatrudniony wiele lat temu, nie zawarł takiej umowy, mimo że co do zasady firma stosuje zakazy konkurencji w stosunku do nowych pracowników.
Brak zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie oznacza jeszcze, że były pracownik może swobodnie kierować ofertę do naszych klientów i ich przejmować. Musi przestrzegać zasad uczciwej konkurencji.
Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej związanej z przejmowaniem klientów przez byłego pracownika, nawet jeżeli nie masz z nim podpisanej umowy o zakazie konkurencji, to zapraszam do kontaktu.
Więcej na temat znajdziesz tych artykułach na moim blogu:
Armagedon, czyli co zrobić po odejściu pracownika
Krwawy poniedziałek. Odejście kluczowego pracownika
Przejęcie klientów przez byłego pracownika. 70% w ciągu jednego miesiąca.
Jak wyliczyć odszkodowanie za przejęcie klientów.
Pracownik z własną listą klientów – część 1.
Pracownik z własną listą klientów – część 2.
Czy lista klientów stanowi tajemnicę handlową pracodawcy?
Nieuczciwa konkurencja – co to jest i jak się bronić
Jak zabezpieczyć się przed przejmowaniem klientów
Prawo daje pracodawcom pewne możliwości ochrony klientów przed ich przejmowaniem przez odchodzących pracowników. Rozwiązania te mają na celu doprowadzenie do stanu, w którym przejęcie lub próba przejęcia klienta będą stanowiły naruszenie umowy lub czyn nieuczciwej konkurencji, co z kolei daje roszczenia o zaniechanie takich działań lub o odszkodowanie.
Zakaz konkurencji
Oczywiście, najlepszym rozwiązaniem jest zawieranie umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Jest to jednak sposób, który wymaga płacenia pracownikom odszkodowania za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej. Wiem, że pracodawcy często nie zawierają takich umów, uznając, że jest to koszt, którego nie chcą ponosić. Wiem również, z doświadczenia, że na etapie przejmowania klientów przez byłego pracownika, pracodawcy uznają ten koszt za pomijalny i z chęcią by go ponieśli. Tyle tylko, że na tym etapie jest już za późno. Były pracownik nie podpisze umowy o zakazie konkurencji.
Więcej:
Zakaz konkurencji – wszystko co chcesz wiedzieć
Kara umowna za naruszenie zakazu konkurencji
Tajemnica przedsiębiorstwa i szkolenia dla pracowników
Niezależnie od tego, czy stosujemy umowy o zakazie konkurencji, czy też ich nie stosujemy, każda firma powinna objąć poufne informacje o klientach tajemnicą przedsiębiorstwa. Osoby nieuprawnione nie mogą wykorzystywać ani ujawniać cudzych tajemnic przedsiębiorstwa.
Tajemnica przedsiębiorstwa, często nazywana też tajemnicą handlową, powinna być pierwszą i podstawową linią ochrony naszych klientów. Ważne jest by pracownicy wiedzieli, jakie informacje są poufne i jak je chronić. Zakaz konkurencji należy stosować dodatkowo, w uzupełnieniu tajemnicy przedsiębiorstwa.
Jeżeli zależy nam na skuteczności, to nie powinniśmy poprzestać tylko na podpisaniu umowy o zachowaniu poufności. Sama umowa o zachowaniu poufności, mimo że jest bardzo ważna, może okazać się niewystarczająca. Należy w firmie wprowadzić odpowiednie działania w celu ochrony poufności informacji, w tym przeszkolić pracowników.
Poniżej kilka artykułów na ten temat. Jeżeli potrzebujesz pomocy we wdrożeniu lub wzmocnieniu tajemnicy przedsiębiorstwa we własnej firmie, to zapraszam do kontaktu.
Więcej:
5 kroków – jak utworzyć tajemnicę przedsiębiorstwa
Tajemnica przedsiębiorstwa. Wszystko co chcesz wiedzieć.
Podcast. Definicja tajemnicy przedsiębiorstwa. Część 1/3. Wartość gospodarcza informacji.
Podcast. Definicja tajemnicy przedsiębiorstwa. Część 2/3. Informacje poufne.
Podcast. Definicja tajemnicy przedsiębiorstwa. Część 3/3. Działania w celu zachowania poufności
Umowa o zachowaniu poufności (NDA). Wszystko, co chcesz wiedzieć.
Czy relacje z klientami i wiedza specjalistyczna stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa?
